Մեծ տերությունները, ավարը բաժանելու հարցում, համաձայնության չէին կարողանում գալ

Անշուշտ, վաղուց հասունացել էր Թուրքիայի քայքայումը, իսկ նրա փտած տնտեսությունը բացահայտ խայտառակություն էր աշխարհի համար: Մեծ տերությունները, սակայն, ավարը բաժանելու հարցում համաձայնության չէին կարողանում գալ և այդ պատճառով էլ պահպանում էին հիվանդի կյանքը՝ յուրաքանչյուրը սպասելով բարենպաստ պահի՝ ձեռք գցելու առյուծի բաժինը:

Հայաստանում կատարվող բռնությունների համար Թուրքիային պատասխանատվության կանչելու եվրոպական հասարակության գնալով ավելի զայրացկոտ կոչերը քաղաքական գործիչների համար բարենպաստ պայման էին ստեղծում առանձին-առանձին Թուրքիայից իրենց կառավարությունների օգտին նոր խոստումներ կորզելու: Իսկ արյան մեջ խեղդված ժողովրդին օգնելու հարցում, որի տառապանքները սրտառուչ մեկնությունների նյութ էին դարձնում, ամենաքիչը նրանք էին շահագրգռված:

Թուրք ճարպիկ դիվանագետները, իրենց ապականվածությամբ հանդերձ, բավականին լավ էին ըմբռնում կացությունը և կարողանում էին տեղին օգտագործել այդ առավելությունը: Առերես ճնշվածներին հավասարություն և ազատություն տալու հրապարակային երդումներով նրանք մարդկության աչքերին թոզ էին փչում, երդումներ, որոնց կատարման մասին երազում անգամ չէին հիշում, իսկ իրականում մեծ տերություններին հանում էին միմյանց դեմ: Նրանք իսպառ հերքում էին անլուր դաժանությունների վերաբերյալ բոլոր բողոքները և խորապես վիրավորվում անամոթ զրպարտանքների համար: Դիվանագիտության այս զուտ թուրքական բնագավառում նրանք հասել էին կատարյալ վարպետության....

Թուրքական կայսրությունում այդ ամենը շատ ավելի վատ էր անդրադառնում հայերի վրա: Նրանք զուր հույսեր էին փայփայում, և իրականում վիճակը վատթարանում էր: Դառը ճշմարտությունն այն է, որ հայերն իրենք ավելի շատ բանի կարող էին հասնել, եթե եվրոպական ժողովուրդները, իրենց կառավարություններն ու դիվանագետները ընդհանրապես չխառնվեին նրանց գործին:

Եվրոպական պետությունները, իրենց ուղերձներում և հուշագրերում համակրանք արտահայտելով հայ ժողովրդի նկատմամբ, պահանջում էին մարդկային վերաբերմունք նրա հանդեպ: Իրենք, սակայն, լրջորեն չմոտենալով այդ խնդրին՝ հասան նրան, որ կատաղեցրին թուրքերին, միաժամանակ հանդուրժողականություն ցուցաբերեցին նրանց նկատմամբ: Թուրքերին հնարավորություն էր տրվել անարգել արյունոտ վրեժ լուծել իրենց հայ հպատակներից, որոնց պատճառով շարունակ բանադրանքի էին ենթարկվում և ստիպված էին այդքան նվաստացուցիչ խոստումներ տալ: Ահա այն ամենը, ինչ Եվրոպայի պետական գործիչներն ու դիվանագետները արեցին հայ ժողովրդի համար:

Ֆրիտյոֆ Նանսեն

Վալերի Միրզոյանի ֆեյսբուքյան էջից

Մեկնաբանություններ